دانش آموزان تهرانی تپل تر شده اند

شیوع اضافه وزن و چاقی در میان کودکان و نوجوانان در چند دهه اخیر با افزایش چشمگیری در میان کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه رو به رو بوده است.طبق آمار منتشر شده در سال 2008, حدود 5/1 میلیارد نفر از جمعیت جهان دارای اضافه وزن و چاقی بوده اند. پیش بینی می شود که با این روند تا سال 2030 به طور خوش بینانه حدود 16/2 میلیارد و 12/1 میلیارد از جمعیت جهان به ترتیب دچار اضافه وزن و چاقی خواهند بود.از آنجا که اضافه وزن و چاقی خطر احتمال بیماری هایی از جمله انفارکتوس میوکارد, سکته قلبی, دیابت نوع 2, برخی سرطان ها, فشارخون, آرتروز, آسم و افسردگی را افزایش می دهد, متوقف نساختن روند چاقی می تواند آسیب های جبران ناپذیری را به بار نشاند.در همین راستا مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران طی مطالعاتی که نتایج آن به تازگی در اختیار همشهری قرار گرفته است, به این نتیجه رسیده که دانش آموزان تهرانی نیز نسبت به گذشته کم تحرک تر شده اند.براساس این مطالعه, استفاده از سرویس های حمل و نقل برای رفتن دانش آموزان به مدرسه به جای الگوی سنتی پیاده روی بین خانه و مدرسه باعث بروز این مشکل در میان دانش آموزان تهرانی شده است.

نتایج چاقی نه تنها کیفیت زندگی, سودمندی و سلامت جامعه را تحت تاثیر قرار می دهد. بلکه سالانه هزینه های سنگینی را نیز بر جامعه تحمیل می کند؛به عنوان مثال, هزینه های اضافه وزن و چاقی سهم 21 درصدی از هزینه های بهداشت و درمان کشور آمریکا را به خود اختصاص داده است.

از آنجا که احتمال شیوع چاقی رابطه عکس با فعالیت فیزیکی به خصوص در دوران کودکی و نوجوانی دارد, مرکز سلامت ایالت متحده آمریکا فعالیت فیزیکی منظم و ملایم را به عنوان یک اصل مهم برای شیوه زندگی سالم اعلام کرده است.مطالعات نشان دادند که پیاده روی متعارف ترین شکل فعالیت فیزیکی ملایم است و برای دانش آموزان استفاده از این شیوه در رفت و آمدهای روزانه در مسیر خانه به مدرسه و بالعکس بهترین فرصت برای انجام بخشی از فعالیت های فیزیکی روزانه توصیه شده است. از این رو, استفاده از این شیوه به جای استفاده از سرویس های رفت و برگشت به معنای کاهش شیوع چاقی و هزینه های مربوط به آن در جامعه است اما متاسفانه در چند سال اخیر استفاده از شیوه های فعال از جمله پیاده روی و دوچرخه سواری در سفرهای تحصیلی با کاهش چشمگیری مواجه است.

مطالعات انجام شده در شهر تورنتوی کانادا نیز نشان داد که استفاده از پیاده روی در سفرهای تحصیلی دانش آموزان بین سال های 1986 تا 2001 از 53 درصد به 42 درصد در دانش آموزان 13 -11 ساله و از 39 درصد به 31 درصد برای دانش آموزان 15-14 ساله کاهش یافته است.با توجه به آمار بیان شده, مدیران و برنامه ریزان سیستم حمل و نقل شهری باید شرایط به گونه ای اصلاح کنند تا دانش آموزان به استفاده از شیوه های فعال ترغیب شوند.

وضعیت چاقی در ایران

تغییرات سریع اقتصادی و اجتماعی ایران با تغییرات فرهنگی, کاهش بیماری های واگیردار, افزایش امید به زندگی, تغییر در عادات غذایی و فعالیت های فیزیکی و افزایش بیماری های غیر مسری(مانند فشارخون بالا و دیابت) همراه بوده است. در ایران اطلاعات معدودی در خصوص شیوع اضافه وزن وجود دارد.مطالعه جامعی در سال 2005 در میان 400/89 نفر از افراد بین 15 تا 65 سال در ایران برای بررسی شیوع چاقی صورت گرفت. نتایج این مطالعه نشان داد که 32 درصد از مردان و 4/32 درصد از زنان دارای اضافه وزن هستند. به علاوه, 9/10 درصد از مردان و 5/24 درصد از زنان مبتلا به چاقی هستند.میزان شیوع چاقی مشاهده شده در ایران از مقادیر یافت شده در چین (5/1-5/0 درصد) تایلند(8/6درصد) و سنگاپور(5/8-9/5 درصد) بیشتر و از شیوع چاقی در ترکیه (4/32-1/14 درصد) و آمریکا (25-20درصد) کمتر است.

مطالعات دیگری در راستای بررسی مبتلایان به چاقی در میان افراد شهر تهران در گستره های مختلف سنی صورت گرفته است. در مطالعه ای که روی دختران و پسران 18-11 ساله صورت گرفت شیوع چاقی درپسران بیشتر از دختران مشاهده شد(4/15 درصد در مقابل 8/10 درصد).در سنین بالاتر نه تنها با افزایش درصد چاقی در افراد جامعه مواجه می شویم بلکه در بیشتر مطالعات میزان شیوع چاقی در زنان بیشتر از مردان بیان شده است. مطالعه ای در سال 2005 در بین 808 نفر از مردان و 1294 نفر از زنان 80-20 ساله در شهر تهران صورت گرفت, بیان داشت که به ترتیب 8/20 و 3/40 درصد از مردان و زنان دچار چاقی هستند.اگرچه سابقه مطالعات چاقی در ایران بسیار اندک است و در نتیجه مطالعات قابل وثوق به ندرت یافت می شوند, شیوع چاقی و به تبع آن هزینه های مستقیم و غیر مستقیم ناشی از آن چشمگیر است.این مطالعات نشان داد جنسیت و مقطع تحصیلی از جمله ویژگی های دانش آموزان است که در انتخاب شیوه حمل و نقل تاثیرگذار است و تمایل دانش آموزان پسر به استفاده از حمل و نقل های همگانی بیشتر از دانش آموزان دختر است. در حالی که دانش آموزان دختر تمایل بیشتری به استفاده از شیوه پیاده روی از خود نشان می دهند. این امر ممکن است به دلیل محدودیت های اجتماعی ناشی از فرهنگ شرقی باشد زیرا دانش آموزان دختر سفر مدرسه را فرصتی برای اجتماعی شدن می دانند و ترجیح به استفاده از شیوه های مستقل دارند. همچنین این مطالعه نشان داد که تمایل دانش آموزان مقطع دبیرستان به استفاده از شیوه حمل و نقل همگانی بیشتر از دانش آموزان مقطع راهنمایی است و دانش آموزان مقطع راهنمایی بیشتر از دانش آموزان دبیرستانی از سرویس مدرسه استفاده می کنند. شاید بتوان گفت که دلیل این امر افزایش استقلال دانش آموزان بزرگ تر نسبت به کوچک تر است که منجر به افزایش تمایل آنها به استفاده از شیوه های مستقل می شود.

منبع: همشهری